به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز، سو تغذیه می تواند بر افراد در هر گروه سنی اثر بگذارد، اما نوزادان، کودکان و نوجوانان بیشتر در معرض آن قرار دارند زیرا موادمغذی مختلفی برای رشد سالم و طبیعی آنها نیاز است. افراد بزرگسال ممکن است بخاطر بیماری، بالا رفتن سن و سایر عوامل مربوط به بد اشتهایی دچار سوء تغذیه شوند.
الکل می تواند در جذب موادغذایی اختلال ایجاد کند، به همین دلیل افراد الکلی معمولاً نمی توانند فایده کامل از ویتامین ها و موادمعدنی که مصرف می کنند ببرند. افراد دچار اعتیاد به الکل و موادمخدر هم اگر تغذیه خوبی نداشته باشند، ممکن است دچار سوء تغذیه و کمبود وزن شوند.
کودکان و نوجوانانی که رژیم های غذایی خاص دارند – مثل گیاهخوارها – باید تغذیه متعادلی داشته و از انواع و اقسام موادغذایی در برنامه غذایی شان استفاده کنند. بعنوان مثال افراد گیاهخوار باید اطمینان یابند که به اندازه کافی از موادگیاهی پروتئین دار و موادغذایی حاوی ویتامین B1 استفاده می کنند.
کسانیکه غذای کافی برای خوردن ندارند معمولاً دچار گرسنگی می شوند و گرسنگی می تواند به مرور زمان منجر به سوء تغذیه شود. اما بعضی ممکن است بخاطر دلایلی که با گرسنگی در ارتباط نیست، دچار سوء تغذیه شوند. حتی کسانیکه غذای کافی برای خوردن دارند هم اگر غذاهایی که موادمغذی، ویتامین ها و موادمعدنی لازم را در خود دارند، مصرف نکنند، ممکن است دچار سوء تغذیه شوند.
بعضی بیماری ها و مشکلات باعث می شود افراد نتوانند غذایشان را به خوبی هضم و جذب کنند. بعنوان مثال:
• افرادیکه دچار بیماری سلیاک هستند مشکلات روده دارند که بخاطر پروتئینی به نام گلوتن تحریک می شود که در گندم، چاودار و جو موجود است.
• بچه های مبتلا به بیماری فیبروز کیستی بخاطر تاثیری که این بیماری بر لوزالمعده شان دارد (عضوی از بدن که آنزیم های موردنیاز برای هضم را تولید می کند) برای جذب موادمغذی مشکل دارند.
• بچه هایی که دچار عدم تحمل لاکتوز هستند برای هضم شی و سایر موادلبنی مشکل دارند. با نخوردن لبنیات آنها بیشتر در معرض ابتلا به سوء تغذیه قرار می گیرند زیرا شیر و موادلبنی ۷۵ درصد از کلسیم موردنیاز در غذای ایرانی ها را تامین می کند.
کسی که از یک ماده مغذی به اندازه کافی به بدن خود نمی رساند، دچار کمبود آن ماده مغذی می شود. این نیز نوعی سوء تغذیه است که البته معمولاً باعث بیمار شدن شدید فرد نمی شود.
متداول ترین نوع سو تغذیه در جهان فقر آهن است که می تواند منجر به کم خونی شود. سازمان جهانی سلامت برآورد می کند که حدود ۲ میلیارد نفر در سراسر جهان در رژیم غذایی خود به اندازه کافی از آهن استفاده نمی کنند. (آهن در موادغذایی مثل گوشت قرمز، زرده تخم مرغ، آرد غنی شده، نان و سیریال موجود است)
درمان سوء تغذیه به علت پیدایش آن بستگی دارد. دکتر یا متخصص تغذیع ایجاد بعضی تغییرات را در نوع و کیفیت غذاهای مصرفی توصیه خواهد کرد و ممکن است مکمل های غذایی مثل ویتامین و موادمعدنی برای فرزندتان تجویز کند. اگر ابتلا به سوء تغذیه فرزندتان دلیل زمینه ای داشته باشد، دکتر به شما کمک خواهد کرد راه هایی برای تامین موادمغذی لازم برای رشد سالم فرزندتان پیدا کنید.
خوشبختانه بسیاری از تاثیرات مخرب سوء تغذیه قابل برگشت است، مخصوصاً اگر کودک دچار سوء تغذیه خفیف باشد.
اگر تصور می کنید که فرزندتان موادمغذی لازم را دریافت نمی کند، با پزشک او صحبت کنید و پزشک احتمالاً معاینات پزشکی لازم را روی او انجام داده و درمورد نوع و میزان موادغذایی که فرزندان مصرف می کند سوال خواهد کرد. همچنین ممکن است:
• قد، وزن و توده بدن فرزندتان را اندازه گیری کند تا ببیند نسبت به سنش در محدوده طبیعی و سالم هست یا خیر.
• آزمایش خون برای چک کردن بعضی ناهنجاری ها درخواست بدهد.
• از رادیولوژی یا سی تی اسکن برای بررسی نشانه های سوء تغذیه در اعضای بدن و استخوان ها استفاده کند.
• مشکلات زمینه‌ای که ممکن است موجب سوء تغذیه شده باشد را بررسی کند.
علائم سوء تغذیه:
سوء تغذیه هم بر بدن و هم بر فکر تاثیر می گذارد. هرچه سو تغذیه فرد حادتر باشد – یعنی از موادمغذی بیشتری کمبود داشته باشد – مشکلات او نیز بیشتر خواهد شد.
علائم و نشانه های سو تغذیه به کمبودهای موادغذایی که فرد دارد بستگی دارد، اما می تواند شامل موارد زیر باشد:
• خستگی و کمبود انرژی
• سرگیجه
• ضعف سیستم ایمنی بدن (که بر قدرت بدن برای مقابله با بیماری ها اثر می گذارد)
• خشک و پوسته پوسته شدن پوست
• تورم و خونریزی لثه ها
• پوسیدگی دندان ها
• کند شدن زمان واکنش دهی بدن و مشکل در توجه کردن
• کمبود وزن
• رشد ضعیف
• ضعف عضلانی
• تورم شکم
• پوکی استخوان ها
• مشکل در عملکرد اعضای بدن
• مشکل در یادگیری
اگر زن بارداری دچار سوء تغذیه باشد، وزن فرزند او کمتر از حد طبیعی و احتمال زنده ماندنش هم کمتر خواهد بود. کمبود ویتامین A بخاطر سوء تغذیه دلیل اصلی کوری غیرقابل پیشگیری در جهان است و کودکانی که دچار کمبود حاد ویتامین A هستند، به احتمال بیشتری بخاطر بیماری هایی نظیر اسهال یا سرخک بیمار شده یا جان خود را از دست می دهند.
کمبود ید که نوع دیگری از سو تغذیه است، می تواند منجر به عقب ماندگی ذهنی و تاخیر رشد شود. کمبود آهن باعث می شود بچه ها فعالیت کمتری داشته و برای تمرکز کردن مشکل داشته باشند. نوجوانانی که دچار سوء تغذیه هستند هم معمولاً در مدرسه مشکل داشته و از درس ها عقب می افتند.
